مهدی نجیبی
مقدمه‌ای بر نمایه‌سازی ماشینیبایستگی به كارگیری فن‌آوری اطلاعات وارتباطات برای پیش برد علوم اسلامی، توجه بیش از پیش دانشمندان اسلامی را به ابزارهای اساسی انتقال اطلاعات نظیر نمایه و چكیده نویسی معطوف نموده است. چكیده نویسی زاییده عصر اطلاعات، عضو مهم خانواده اطلاع‌رسانی و ابزاری اساسی برای توسعه‌ی فرهنگی و گسترش تحقیقات و پژوهش‌های نوین است.
هر نوع پیشرفت در گرو گردآوری توانایی‌ها و امكانات موجود و سپس ساماندهی آنها در مسیر مورد نظر است. رسالت چكیده نیز تسریع جمع‌آوری تجربه‌ها و آگاهی پیشین و فشرده‌سازی آنها برای عرضه مناسب به پژوهشگران به منظور كمك‌رسانی به آنان در برنامه‌ریزیهای آموزشی و پژوهشی است.
تعریف چكیده
«چكیده» برگردان فارسی واژه‌ی «Abstract» و به معنای «فشرده و عصاره» است.
در علم «كتابداری و اطلاع‌رسانی» از «چكیده» تعریف‌هایی شده كه هر یك ناظر به خصوصیتی از آن است:
1ـ چكیده‌ی یك نوشته، خلاصه‌ای است كه از آن نوشته تهیه می‌شود و شامل فشرده‌ی تمام مطالب آن یا فشرده‌ی قسمت‌هایی ویژه از آن یا فهرستی از محتوای آن نوشته و گاهی شامل فهرست اصطلاح‌ها ولغت‌های كلیدی آن است.
2ـ چكیده خلاصه‌ای است دقیق و صحیح از یك نوشته كه ممكن است شامل فشرده تمام مطالب مهم یا فشرده قسمت‌های ویژه یا فهرستی از محتوای آن نوشته باشد.
3ـ چكیده ارایه مختصر شده صحیح و واضح از محتوای یك مدرك است.
4ـ چكیده یك مدرك باید اطلاعات اساسی مدارك را به صورت مختصر شده و تا آن جایی كه فضای مجاز چكیده اجازه می‌دهد، ارایه كند.
5ـ چكیده یك مدرك عبارت است از بیان مختصر و صحیح محتوای مدرك با سبكی برگرفته از سبك اصل مدرك نگاشته شده باشد.
6ـ فشرده صحیح یك مطلب بدون هیچ‌گونه تفسیر اضافه یا انتقادی بر آن
7ـ شناخت محتوای یك مقاله یا یك مطلب و معرفی این محتوا با حداقل كلمات و عبارات ممكن
8ـ چكیده خلاصه كوتاهی از یك كتاب، جزوه یا مقاله است كه نكات اصلی آن را ذكر می‌نماید.
چكیده نویسی Abstracting
چكیده نویسی فرآیند پردازش چكیده است و در بردارنده‌ی مراحل تهیه‌ی خلاصه‌ای زبده و كوتاه از یك متن (كتاب، مقاله، جزوه، گزارش، فیلم، سی‌دی ) است كه شامل نكات اساسی آن باشد.